خاطره بدون حکمت همیشه به تاریخ محتاج است/رونمایی از 3 کتاب دفاع مقدس

احمد شاکری  در این مراسم گفت: زمینه‌های شکل گیری دو قالب داستان و خاطره یکی است و در ساختار اشتراکات زیادی با یکدیگر دارند. افرادی که ادبیات معاصر ایران را دوره بندی کرده اند انقلاب اسلامی را دورانی جدید برای داستان نویسی می‌دانند.

 

وی گفت: اولین داستان نویسان دفاع مقدس در آغاز کار، نگارش داستانهای خود را با پرداخت خاطرات خود شروع کردند زیرا ادبیات داستانی ما قبل از انقلاب در سیطره چپها و لیبرالها بود که انقلاب، شکل اسلامی به آن داد. داستانها و خاطرات نوشته شده در ابتدای جنگ آثار نویسندگان حرفه ای نیستند چون نویسندگان روشنفکر و قهار اقدام به نوشتن چنین کتابهایی نمی‌کردند و باقی آنها نیز از موضع انکار یا تردید به جنگ نگاه می‌کردند. نمونه هایی که توسط روشنفکران نوشته شده است بیشتر حالت و فضای شهری دارند چون نویسندگان آنها در جبهه حضور نداشتند.

 

این نویسنده با اشاره به دهه های پیشین گفت: پس از پایان دهه 60 داستان نویسی و خاطره نگاری راه خود را جدا کردند. اما به راستی تفاوت داستان و خاطره در چیست؟ داستان در ذات خود مخیل است ولی خاطره بر مستندات تکیه دارد. دلایل متعدد علمی وجود دارد که این دو در مرزهای مشترک خود تفاوت چندانی ندارند.

 

شاکری افزود: بعضی کتابهای داستان که بر اساس خاطرات نوشته شده بودند بعد از مطالعه از سوی خواننده رمان تلقی شدند چون خواننده از واقعی بودن مطالب اطلاع نداشت. این موضوع ثابت می‌کند که داستان و خاطره در یک نقطه قابل جمع شدن هستند و آن جایگاهی است که داستان می‌تواند از خاطره بهره ببرد بدون اینکه در حقایق تصرفی داشته باشد.

 

این منتقد ادبی گفت: خاطره زمانی می تواند به نقطه اوجش برسد که واجد یک دنیای خودبسنده باشد و بتواند خود را اثبات کند. پسندیده نیست که خاطره فقط بر امر واقع متمرکز باشد. آنچه می تواند خاطره را به تعالی برساند نام بردن از حقایق و اشخاص نادر نیست، بلکه حکمت است که می‌تواند به خاطره اوج بدهد در غیر این صورت دست خاطره همیشه جلو تاریخ دراز خواهد بود.

 

وی با تاکید بر پرهیز از ادبیات شعاری گفت: تجربه ای که درباره داستان نویسی بعد از دهه 60 مخاطبان با آن روبرو بودند، ادبیات شعاری بود. این اصطلاح به همان نسبتی که داستان نویسها را ترساند، خاطره گوها و خاطره نویسها را ترساند. در این نوع ادبیات شخصیت های کاملا سفید وجود دارد، در پیام اثر صراحت وجود دارد، بر پیام اخلاقی اصرار می شود، حماسه پر رنگ است و مرزهای ایدئولوژیک به روشنی قابل تشخیص هستند.

 

شاکری گفت: جنگ ما مانند دیگر جنگهای دنیاست اما عاملی که دفاع مقدس را از دیگر نبردهای دنیا متمایز می کند تکیه بر معارف دینی است. بنابراین در عرصه دفاع مقدس به انسانهایی در مقام خاطره گو و داستان نویس نیازمندیم که عمق انسانها را درک کرده باشند. امیدوارم توجه بیشتری به حکمتها و تقدس دفاع مقدس شود و به داستان نویسی و خطره نگاری صرف بسنده نشود.